📖 Deze kunstenaar bevraagt met haar werk wat het betekent om vandaag mens te zijn
Anita Groener is een Nederlandse kunstenaar die al jaren in Dublin woont en werkt. Omdat ze zelf een migrant is, is ze meer ontvankelijk voor de verhalen van andere mensen die migreren en hun huis thuis moeten achterlaten. “Hoe meer ik erover lees en er onderzoek naar doe, hoe meer ik me realiseer dat migratie het verhaal van de mens is. De hele geschiedenis van de mens hebben we gemigreerd.”
Schrapnel (detail) - Anita Groener
In het boek Disrupt Jezelf dat ik samen met Elke Leyman schreef is een afbeelding van het werk How Fragile We Are opgenomen. Het werk is een drielagig grid gemaakt van geschilderde twijgen op papier.
How Fragile We Are (detail) - Anita Groener
Benieuwd naar meer van haar werk bezocht ik haar solotentoonstelling To the Edge of Your World in Museum Rijswijk bij Den Haag in Nederland. Een kleine expo met sculpturen, tekeningen, audio en video.
Deze tentoonstelling is er gekomen omdat Anita Groener voor het werk Prolonged by a Thousand Shadows dat ze tijdens de Papier Biënnale 2022. Transition in het museum tentoonstelde, de publieksprijs won. Die prijs is een solotentoonstelling.
Het werk Prolonged by a Thousand Shadows is een grote cirkel gemaakt met takjes, twijgjes van berkenbomen. Op die takjes staan heel kleine zwarte silhouetten. Je kan de figuurtjes alleen zien als je voor het werk heen en weer beweegt.
Prolonged by a Thousand Shadows (detail) - Anita Groener
Afgebroken communicatie
In een interview bij de tentoonstelling vertelt Anita over Prolonged by a Thousand Shadows dat ze met abstractie en figuratie werkt zodat het verhaal van het werk zich pas vertelt als jij er als toeschouwer dicht bij staat en er intiem mee omgaat.
Sinds 2015 ligt de focus in het werk van Anita Groener voor een belangrijk deel op de dialectiek van thuis zijn en ontheemding. Met thema's als migratie, herinnering, tijd en plaats bevraagt haar werk wat het betekent om vandaag mens te zijn.
Op een lange tafel in het midden van de grote zaal van het museum is het werk Schrapnel opgesteld. Het werk bestaat uit talloze kleine fragmenten en gebroken schakels gemaakt met takjes, touw en karton.
Het roept suggesties op van een archeologische vondst, bewijsmateriaal en granaatscherven. Elke verbroken schakel verbeeldt afgebroken communicatie.
Schrapnel - Anita Groener
Op planken langs de wanden staan containers. Zijn het wiegen, gevangenissen, kratten, hokken of kooien? Ook hier komen bij sommige kleine figuurtjes terug.
In de intieme werken transformeren afgedankte materialen zoals takjes, touw en karton tot delicate sculpturen. Het zijn metaforen voor de onderlinge verbondenheid tussen wereldgebeurtenissen en individuele ervaringen.
Met deze werken wil Groener je als toeschouwer laten voelen hoe kwetsbaar we als mens zijn in een tijd waarin een stijgend aantal mensen gedwongen is te vluchten voor geweld, klimaatverandering of onderdrukkende politieke systemen.
Cradle - Anita Groener.
Transitie als gedwongen werkelijkheid
Het thema in To the Edge of Your World is dan ook ontheemding - wegtrekken van het gekende, weg van thuis - en hoe wij als mens in de wereld staan en hoe wij met abstracte situaties, zoals de Syrische vluchtelingencrisis in 2015, de invasie van Rusland in Oekraïne en wat nu gaande is in Gaza, omgaan.
“Het is geografisch en psychologisch op afstand, waardoor het abstract blijft. Tegelijk moeten we daar mee omgaan omdat het een van de realiteiten in onze wereld is en wij als mens daardoor worden geraakt”, legt ze in het video-interview bij de tentoonstelling uit.
To the edge of your world is een vraag: hoe ver zou je gaan? Hoe ver zou je gaan als mens voor je medemens? Hoe ver moet je gepusht worden? Het zijn allemaal vragen, waarbij je verschillende richtingen uit kan en dat is belangrijk.
Er is eigenlijk geen edge. Grenzen maken we zelf. Kijk maar naar de vluchtelingencrisis: de grenzen gaan dicht voor vluchtelingen, die stellen we niet open.
Omdat ik in Ierland woon en die ervaring heb als migrant sta ik op een andere manier in de wereld en ben ik meer ontvankelijk voor de verhalen van andere mensen die migreren en hun huis thuis moeten achterlaten.
Hoe meer ik erover lees en er onderzoek naar doe, hoe meer ik me realiseer dat migratie het verhaal van de mens is. De hele geschiedenis van de mens hebben we gemigreerd.
Sinds het begin van de mensheid trekt men over de wereld, soms uit eigen keuze, maar vaak ingegeven door honger, onveiligheid en oorlog. Een recordaantal mensen is momenteel noodgedwongen op de vlucht met achterlating van huis, haard, familie en geliefden. Voor deze groep mensen is transitie een gedwongen werkelijkheid.”
To the Edge of Your World - Anita Groener
Anita: “Je migreert ook als kind, van kind naar tiener, van tiener naar volwassene. Je migreert dus je hele leven ook in je eigen lijf, in je eigen situatie, als kind wordt je volwassen, je verlaat het ouderlijk nest ...
Het gaat mij om het proces van wat dat met je doet als mens en hoe je daardoor in de wereld staat en omgaat met andere mensen.”
Nog meer werk zien van Anita Groener kan op haar website.
Een vraag aan jou voordat je hier vertrekt …
Wat ons interesseert is wat de Re-stories die we maken met je doen. Het gaat niet alleen om bereiken, maar vooral om beraken.
To the edge of your world … Hoe ver zou jij gaan?
We horen het graag van je in de comments hieronder …